Sports
Từ trò chơi kéo co đến lễ hội vật cổ truyền, thể thao luôn hiện diện như một phần của bản sắc dân tộc Việt. 8xbet cùng bạn khám phá chiều sâu văn hóa thể thao qua lăng kính lịch sử, và sự tiếp nối tinh thần ấy trong thế kỷ 21. (1) Tinh thần cộng đồng và đoàn kết thông qua các trò chơi tập thể như kéo co, đánh đu; (2) Rèn luyện sức mạnh và bản lĩnh qua các môn võ như Vovinam, Bình Định võ thuật; (3) Tôn trọng luật chơi và đối thủ thể hiện trong các cuộc thi vật truyền thống; (4) Sự kiên trì và vượt khó trong các lễ hội như chọi trâu, đua thuyền; và (5) Tinh thần fair-play và tâm thế "thắng không kiêu, bại không nản".
Tinh thần cộng đồng và đoàn kết là giá trị nổi bật nhất, thể hiện rõ trong trò kéo co - được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể năm 2015. Tại làng Hữu Chấp (Bắc Ninh), lễ hội kéo co truyền thống không chỉ là cuộc thi sức mạnh mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết giữa các làng, xóm. Hai đội thường đại diện cho âm-dương, đông-tây, thể hiện quan niệm cân bằng vũ trụ. Theo nghiên cứu của Viện Văn hóa Dân gian (2018), 87% người dân tham gia khảo sát cho rằng giá trị lớn nhất của trò kéo co là tinh thần đồng lòng, chứ không phải chiến thắng.
Rèn luyện sức mạnh và bản lĩnh thể hiện qua hệ thống võ thuật truyền thống với hơn 20 môn phái khác nhau, từ Vovinam, Bình Định võ thuật đến Nam Hồng Sơn. Võ Cổ truyền Bình Định không chỉ dạy kỹ thuật chiến đấu mà còn nhấn mạnh "tam cương, ngũ thường" - các giá trị đạo đức cơ bản. Theo thống kê của Liên đoàn Võ thuật Cổ truyền Việt Nam (2020), có hơn 2.5 triệu người đang luyện tập các môn võ cổ truyền, với 70% người tập khẳng định rằng giá trị tinh thần và rèn luyện ý chí quan trọng hơn kỹ thuật võ thuật thuần túy.
Tôn trọng luật chơi và đối thủ là yếu tố không thể thiếu trong các cuộc thi vật truyền thống, đặc biệt là tại lễ hội vật Làng Thủ Lễ (Hà Nội). Các đô vật phải tuân thủ nguyên tắc "thắng không chê, thua không giận", và luôn bắt đầu, kết thúc bằng động tác vái chào - biểu tượng của sự tôn trọng. Theo ghi chép tại Viện Nghiên cứu Văn hóa (2019), quy tắc vật truyền thống có từ thế kỷ 11, với các điều luật nghiêm ngặt về tôn trọng đối thủ, cấm mọi đòn độc, đòn hiểm.
Tinh Thần Cộng Đồng Và Đoàn Kết
Như đã đề cập ở phần đầu, tinh thần cộng đồng và đoàn kết là giá trị nổi bật trong các trò chơi dân gian Việt Nam. Ngoài kéo co, trò chơi đánh đu cũng là minh chứng rõ ràng cho giá trị này. Tại nhiều làng quê miền Bắc, đánh đu không đơn thuần là hoạt động giải trí mà còn là nghi thức cầu mùa màng bội thu.
Đặc biệt, trò chơi "bắt chạch trong chum" tại lễ hội làng Thị Cấm (Hà Nam) đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành viên. Người dân trong làng chia thành các đội 5 người, cùng nhau bắt chạch trong chum nước đầy bùn. Theo nghiên cứu thực địa của GS. Ngô Đức Thịnh (2017), trò chơi này không chỉ mang tính giải trí mà còn rèn luyện tinh thần đồng đội và sự hy sinh cá nhân vì tập thể.
Vai Trò Của Phụ Nữ Trong Các Trò Chơi Tập Thể
Đáng chú ý, nhiều trò chơi dân gian Việt Nam có sự tham gia bình đẳng của phụ nữ. Tại lễ hội Đền Sóc (Phú Thọ), nữ giới không chỉ tham gia mà còn giữ vai trò chủ đạo trong trò "cướp cầu" - một hình thức thể thao cổ truyền đòi hỏi sự nhanh nhẹn và phối hợp nhóm. Đây là điểm khác biệt với nhiều nền văn hóa thể thao khác, nơi phụ nữ thường bị giới hạn vai trò tham gia.
Rèn Luyện Sức Mạnh Và Bản Lĩnh
Rèn luyện sức mạnh và bản lĩnh, được giải thích sơ bộ ở trên, không chỉ giới hạn trong các môn võ thuật. Nhiều trò chơi dân gian như "leo cột mỡ", "đi cà kheo" và "đấu cờ người" đều nhằm mục đích rèn luyện sức mạnh thể chất và tinh thần.
Đặc biệt, nghệ thuật múa rối nước - một hình thức biểu diễn độc đáo của Việt Nam - đòi hỏi người điều khiển phải đứng trong nước hàng giờ liền, chịu đựng lạnh và mỏi. Theo nghiên cứu của nhà dân tộc học Trần Quốc Vượng, đây không chỉ là nghệ thuật mà còn là phương pháp rèn luyện sự kiên nhẫn và sức chịu đựng - những phẩm chất thiết yếu trong tinh thần thể thao.
Tôn Trọng Luật Chơi Và Đối Thủ
Tôn trọng luật chơi và đối thủ, như đã nhấn mạnh ở phần đầu, thể hiện rõ qua nghi thức và quy tắc của các cuộc thi truyền thống. Tại hội vật Liễu Đôi (Hà Nam), dù cuộc thi rất quyết liệt nhưng luôn bắt đầu và kết thúc bằng nghi thức "Vái Thượng Đình, Vái Trung Đình, Vái Hạ Đình" - thể hiện sự tôn kính đối với thần linh, quan khách và đối thủ.
Đáng chú ý, trong các cuộc thi vật truyền thống, kết quả không phải yếu tố duy nhất được coi trọng. Cách thức thi đấu, phong thái ứng xử và tinh thần thượng võ đều được đánh giá cao. Theo ghi chép của học giả Phan Kế Bính từ đầu thế kỷ 20, một đô vật có thể bị truất quyền thi đấu nếu thể hiện thái độ thiếu tôn trọng, dù có kỹ thuật xuất sắc.
Sự Kiên Trì Và Vượt Khó
Sự kiên trì và vượt khó thể hiện rõ nét trong các lễ hội như chọi trâu Đồ Sơn và đua thuyền truyền thống. Để chuẩn bị cho lễ hội chọi trâu, người dân phải huấn luyện trâu trong thời gian dài 6-8 tháng, qua nhiều giai đoạn khác nhau. Quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn, chăm chỉ và khả năng vượt qua khó khăn.
Đặc biệt, tại lễ hội đua thuyền Lệ Thủy (Quảng Bình), các đội phải vượt qua quãng đường 800m trên sông trong điều kiện thời tiết không thuận lợi. Theo nghiên cứu của TS. Nguyễn Thị Phương Châm (2020), 92% người tham gia đua thuyền cho rằng giá trị lớn nhất họ học được là sự kiên trì và khả năng vượt qua giới hạn bản thân.
Tinh Thần Fair-Play Và Tâm Thế Cân Bằng
Tinh thần fair-play và tâm thế "thắng không kiêu, bại không nản" là giá trị văn hóa sâu sắc trong các hoạt động thể thao truyền thống Việt Nam. Tại các lễ hội như đánh cờ người ở Lỗ Khê (Hà Nội), quy tắc fair-play được đề cao qua việc xây dựng luật chơi công bằng và trọng tài không thiên vị.
Đặc biệt, tâm thế cân bằng thể hiện qua triết lý "tri túc tiện túc, đãi túc hà thời túc" (biết đủ là đủ, đợi đến khi đủ thì bao giờ mới đủ) ảnh hưởng đến cách người Việt tiếp cận chiến thắng và thất bại trong các hoạt động thể thao truyền thống.
Tinh thần thể thao trong truyền thống văn hóa Việt Nam không chỉ là những trò chơi đơn thuần mà còn là hệ thống giá trị tinh thần sâu sắc được truyền từ đời này sang đời khác. Từ tinh thần cộng đồng trong trò kéo co, sự rèn luyện bản lĩnh qua võ thuật cổ truyền, đến việc tôn trọng luật chơi trong các cuộc thi vật, sự kiên trì trong lễ hội đua thuyền và tinh thần fair-play trong đánh cờ người - tất cả đều là những giá trị vẫn còn nguyên tính thời sự trong xã hội hiện đại. Việc hiểu và gìn giữ những giá trị này không chỉ là bảo tồn di sản văn hóa mà còn là cách để kết nối quá khứ với hiện tại, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của thể thao Việt Nam trên đấu trường quốc tế.